Ons Verwonderen Rondom Ommen: #13. kampen en oorden rondom Ommen

Ommen is een magische plek, staat hierboven in de inleiding. Een van de verwonderlijkste plekken is de Besthmenerberg waar binnen een generatie het Sterkamp van Krishnamurti plaats maakte voor het concentratiekamp Erica. Waar eerst het meest verhevene in de mensheid naar boven kwam, brak nauwelijks een generatie later het allerslechtste in de mens naar buiten. En ditmaal waren het geen vreemdelingen maar landgenoten die het deden; woorden schieten te kort. Net als het onderwerp Englandspiel dat in Stegeren preludeerde, is ook het hele verhaal van kamp Erica (later Erika) te groot voor ondergetekende en voor dit podium. Daarom hier slechts enkele lokaties, links, tekstfragmenten van derden en indrukken die het optekenen waard zijn, al was het maar 'opdat wij niet vergeten'.

Aan de orde komen de kampen: Sterkampen, Erica (Erika), Twilhaar bij Nijverdal en de meest nabije woonoorden: Eerde, Junne, Arriën, Laarbrug en misschien nog een paar. Wat er in het bijzonder over Krishnamurti en zijn beweging die Eerde op de wereldkaart zette, in het kader van ons verwonderen rondom Ommen allemaal nog te memoreren is (zie het motto op het visitekaartje), volgt later in een apart hoofdstuk.

---------------------------------------------------

http://www.oudommen.nl/?p=8935- 15 oktober 2011

Reunie bewoners voormalig kamp Eerde en kamp Laarbrug

Categorie: Harry Woertink, Historische Kring Ommen, Jubilea.

OMMEN/EERDE – In het kader van 60 jaar Molukkers in Zwolle bracht zaterdag 15 oktober 2011 een groep oud Molukkers uit Zwolle een bezoek aan Ommen.

Foto: Harry Woertink
Van de groep Molukkers die op de reunie aanwezig waren poseren zes oud kamp Eerde bewoners voor de woning en kantoor van de toemalige beheerder, thans Hammerweg 65. Tweede van links Zwollenaar J.A. Balubun, die het fundament van de vlaggestok wist op te graven.

Het verenigingsgebouw van de Historische Kring Ommen was het startpunt van de reunie met het bekijken van foto’s van vroeger. Vervolgens werd een rondwandeling gemaakt door het Ommer centrum, met uiteraard een bezoekje langs de oude Julianaschool aan de Paarhuisstraat, waar veel jonge Molukkers onderwijs hebben gehad. Bij het bekijken van de oude foto’s en de stadswandeling waren ook oudschoolmeeser Ab Jolink en juf Ruige van de partij. Een bezoek aan kamp Eerde en kamp Laarbrug ontbrak evenmin in het programma. De reunie, waarbij ook enkele schoolvrienden van toen betrokken waren, was geslaagd dag met veel mooie indrukwekkende herinneringen. Voor de voormalige bewoners van kamp Erica zocht Harry Woertink naar de geschiedenis.

Geschiedenis
Kamp Eerde is als Moluks woonoord in gebruik geweest van augustus 1952 tot mei 1961. Het aantal bewoners op 1 december 1952 bedroeg 120, verdeeld over 26 gezinnen en drie alleenstaanden. Op kamp Laarbrug was toen het aantal bewoners 231 (52 gezinnen en 21 alleenstaanden). Het enige wat vandaag de dag nog herinnert aan kamp Eerde, gelegen tussen Ommen en Den Ham, is de beheerderswoning aan de Hammerweg 65. Joop Balubun uit Zwolle, die ook op kamp Eerde heeft gewoond wist nog een brokstuk op te graven op de voormalige appèlplaats waarin zich de stok bevond van de vlag die iedere morgen werd gehesen en ‘s avonds weer werd gestreken. De omgeving van het kamp is nu natuurterrein. De vroegere beheerswoning wordt thans bewoond door Willem Roerdink.

Foto: www.moluksewoonoorden.nl
Woonoord Eerde

Herinneringen
De ingang van het kamp was gelegen tegenover de huidige Baron van Pallandtlaan. Iets deze zandweg op en dan rechts. De ligging van de weg maakt ook dat de beheerderswoning met de voordeur en kantoortje naar de vroegere kampweg uitkijkt. De houten barakken waren in ovale vorm gesitueerd in oostelijke richting.
De lokale bevolking van Eerde herinneren zich de Molukkers nog als bescheiden maar vriendelijke mensen. Het gebeurde wel eens dat mannelijke kampbewoner Ubro bij boer Kraaijeveld hielp met aardappels krabben of bietentrekken.
Molukse vrouwen in hun mooie sarong liepen regelmatig in de bossen op zoek naar wilde spinazie. Herinnering is er ook aan de tragische dood van 2 of drie kinderen uit het woonoord. Ze zakten door het ijs van de grote Besthmenerven. De kinderen liggen begraven op de begraafplaats aan de Hardenbergerweg in Ommen. Het is jammer dat er zo weinig bekend is over de geschiedenis in Eerde (en Laarbrug) van deze vroegere bewoners van de eilanden in de gordel van smaragd. Zij dachten tijdelijk naar Nederland te kunnen. Maar de palmboom in de Molukken werd een slagboom in Nederland.

Oorsprong
De geschiedenis van kamp Eerde stamt eigenlijk al uit 1935. Door de “Centrale voor werkloozenzorg, gesticht op intiatief van den Raad van Ned. Kerken voor practisch Christendom” werd toen een barakkenkamp gebouwd die onderdak bood aan werkloze jongeren uit de grote steden. Onder de slogan “Jong Holland snakt naar werk” werden jongeren aan het werk gezet. Behalve slaap- en wasruimte, een keuken was er een woning met kantoortje voor de kampcommandant, een sportveldje en een concertzaal “Het kunstmin” voor recreatiedoeleinden.
Na de oorlog (1940-1945) is het kamp korte tijd een selectiekamp geweest voor de schippers-internaten in Dieren, Dordrecht en Vlaardingen. Jongens die interesse voor de scheepvaart hadden kwamen via de arbeidsbureaus eerst in het kamp in Eerde voor onderricht in bankwerken, timmeren en schilderen en herhalingsonderwijs in taal, rekenen en aardrijkskunde. Evenals voor de oorlog was de heer Willems tot zijn afscheid in 1947 commandant van het inmiddels tot “Rijkskamp voor de Sociale Jeugdzorg in Ommen” omgedoopte jeugdkamp. Als laatste hebben de barakken onderdak geboden aan de Internationale school tot dat ze werden gesloopt en opgeruimd.

Bosbessen
Het Eerdevennetje is bekend om zijn bosbessen. De vroegere eigenaar van het landgoed Baron van Pallandt had z’n 80 jaar geleden bosbessen geproefd in een delicatessenwinkel in Den Haag en vond hij deze zo lekker dat hij de hele bosbessenvoorraad van de winkel kocht om de pitjes van deze bessen vervolgens op zijn landgoed te zaaien. Het Eerderven bleek een prima plek te zijn voor de bosbessen. Uiteindelijk ging het zo goed met de bosbessen dat bosbessenstruiken in het ven werden gekweekt voor de handel en er een pluktuin kwam voor particulieren. Het water in het vennetje werd met een afvoerslootje laag gehouden.

Natuur
Als bewoner van Eerde is Gerrit Kraaijeveld erg betrokken bij de natuur op het landgoed Eerde. Met de inzet van vrijwilligers en met de Vereniging voor Natuurmonumenten – eigenaar van landgoed Eerde – wil Kraaijeveld het Eerderven weer terug brengen naar een situatie waarin zich ook het Zeesserven en het Besthmenerven bevinden: prachtige waterrijke vennetjes. Er is al eens werkdag in de natuur gehouden met als inzet de omgeving rondom het vennetje vrij te maken van opslag zoals berken en vliegdennen. Volgens Kraaijeveld heeft Natuurmonumenten het gebied van het Eerderven onderzocht en kan met een gericht beheer en het stimuleren van veenvorming de waterstand van het vennetje weer op een bepaald niveau gebracht worden, zodat diverse planten weer kunnen gedijen. Op de wal tussen het voormalig sportveldje ontwikkeld zich inmiddels struik- en dopheide.

kranteknipsel van 24 juli 1958
De minister van Maatschappelijk werk dr. Marga Klompé heeft dinsdagmiddag een bezoek gebracht aan het Keiezen – Woonoord Laarbrug te Ommen. Zij werd ontvangen door de inspecteurs Ambonezenzorg, mr. E.J. van der Laan, de kampleider, de heer A. Hendriks, de kampoudsten en twee hoofdbestuursleden van de K.R.P.P.T.. Na ten huize van de heer Hendriks, de thee te hebben gebruikt bezocht de minister de juist gereedgekomen nieuwe barakken, zeven in getal, welke 32 woningen bevatten. Ook het oude kamp-gedeelte, dat binnenkort gesaneerd wordt, had de aandacht van mej. Klompé. Het ligt in de bedoeling om het woonoord Eerde, dat in zeer slechte staat verkeerd, op te heffen. Een deel der bewoners zal worden overgebracht naar de Laarbrug. Het huidige woonoord telt 297 zielen, na de sanering zal dit beduidend hoger zijn. Nadat de minister de ziekenzaal met de daaraan verbonden kraamkamer had bezichtigd, liet hij zich uitvoerig inlichten over het kampleven.

Bron: Harry Woertink – 14 oktober 2011 - Zie ook archiefartikel “Wetenswaardigheden uit het archief: Kamp Laarbrug” en de fotoalbums “Werkkampen / Woonoorden“.

--------------------------------------------------

http://www.remeijer.nl/page/ansichtkaarten/finsterwolde/virtuele-wandeling/polders

http://www.remeijer.nl/page/files/u2/Dollardkaart.pdf

(Bron: "Boerderijenboek en hun bewoners" , uitgegeven door afd. Beerta van Groninger maatschappij van landbouw)
Aangekomen op het kruispunt slaan we rechtsaf naar de dijk, richting het "Ambonezenbosje".

Links aan het weggetje dat we ingaan stond vroeger deze woning van de kampbeheerder. Na de ontruiming van het kamp is dit huis afgebroken. Vervolgens zien we een huisje dat bij de Duitsers dienst heeft gedaan als munitieopslag en na de oorlog als strafhok ten tijde van het NSB-kamp.
Op de achtergrond zien we de barakken van het kamp.
Het onderhoud aan de buitendijk werd voor de oorlog uitgevoerd als werklozenproject. Veelal gebeurden deze werkzaamheden buiten het landbouwseizoen ter bestreiding van de hoge werkloosheid onder de landarbeiders. Onder aan de dijk, tegenover de weg uit Finsterwolde, was voor de werknemers, die aan het eind van de dag niet terug naar huis konden, of omdat zij te ver uit de buurt woonden, of omdat de dagen gewoonweg te lang waren om op en neer te reizen, is er een werkkamp met barakken neergezet. In WOII haden de Duitsers hier bunkers gebouwd en afweergeschut geplaatst. Na de oorlog liep er wederom een DUW project.
Deze barakken zijn later gebruikt door de Rijkswerkinrichting "Carel Coenraadpolder".

Tenslotte werden de barakken gebruikt voor het onderbrengen van de Ambonezen, die voor Nederland in het voormalig Nederlands Indië hadden gevochten tegen Soekarno.

Recreatieruimte in het Ambonezenkamp.
(Bron van de twee foto's hierboven: Collectie Moluks Historisch Museum)

Informatiebord Ambonezenkamp CC-Polder

Nu staat bij het Ambonezenbosje een infobord waaruit de vroegere kampinrichting blijkt.

----------------------------------------------------

Zie http://www.oudommen.nl/?page_id=2698#comment-1577

Was er maar één woonoord Eerde?

. Zie Zoekplaatje 80 http://www.oudommen.nl/?p=7062 en met name daarop reactie 3 en 5.

. Stond WERKKAMP EERDE [foto op http://www.oudommen.nl/gallery/index.php/Werkkampen-Woonoorden/Werkkamp-Eerde/Jaren30_Werkkamp-Eerdev-bl ] op dezelfde plek als N.A.D. WERKKAMP EERDE [foto van de poort op http://www.4meicomite-vroomshoop.nl/m1.htm ] , het Rijkskamp Eerde [foto op http://www.oudommen.nl/gallery/index.php/Werkkampen-Woonoorden/Werkkamp-Eerde/Werkkamp-Eerdevbl ], het Hitlerjugendkamp [dat staat op een kaartje uit die tijd al op dit forum] en het latere Woonoord Eerde?

. Zie ook de info over de geschiedenis van de kampen Eerde en Erica van webmaster Tjeerd de Leeuw bij punt 25-jun-37 op http://home.kpn.nl/~makkingancestors/ansichtkaarten.htm .

. De foto van de “binnenplaats werkkamp Ommen”staat op http://home.kpn.nl/~makkingancestors/ansichtkaarten%20collage.htm .

. Zie ook het artikel over het opheffen van woonoord Eerde “dat in zeer slechte staat verkeerd” en de verhuizing van de bewoners naar woonoord Laarbrug op http://www.hko-ommen.nl/userfiles/reunie%20kamp%20Eerde-1(1).pdf onderaan.

. Lees over de reünie van de bewoners van de kampen Eerde en Laarbrug op http://www.oudommen.nl/?p=8935 met foto van Woonoord Eerde.

. en nog veel meer op diverse pagina’s van http://www.oudommen.nl/?s=kamp+Eerde&m

. Veel plezier ermee!

Hitlerjugend in kamp Eerde - De Heerenveensche koerier : onafhankelĳk dagblad voor Midden-Zuid-Oost-Friesland en Noord-Overĳssel - 08-02-1950 -